1.MESİRE YERİ YAPIM ESASLARI

1.1.BÜRO ÇALIŞMASI
Arazi çalışmalarına başlamadan önce saha hakkında bilgilerin elde edilmesi için aşağıdaki hususlar tespit edilir;

1.1.1. Önceden Alınmış Kararlar
Planlama sahası sınırları içinde ve yakın çevresinde kamu kurum ve kuruluşları ile özel ve tüzel kişilerin, çeşitli planlar veya yasal yollarla planlama sahasının tamamını veya bir kısmını etkileyebilecek ve önceden alınarak kesinleşmiş kararlarının olup olmadığı incelenecektir;

a- 1/25.000 veya 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı, 1/5.000 veya 1/2.000 ölçekli nazım plan ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile bu planların plan raporları,
b- 1/25.000 veya daha büyük ölçekli turizm planları, turizm alan ve merkezleri,
c- Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları ve plan kararları,
d- Sit kararları ve sınırları,
e- Kıyı Kanunu ve ilgili yönetmelik kapsamında kalan alanlara dair kanun,
f- Milli Savunma Bakanlığınca tespit edilmiş askeri bölge ve yasak saha sınırları,
g- Enerji, sulama veya içme suyu amaçlı baraj veya gölet kararları veya mevcutların koruma bantlarına dair kararlar,
h- Yapılmakta olan veya tasarı; kara yolları  demir yolları  enerji nakil hatları, telsiz veya telefon röle istasyonları, TV yansıtıcı istasyonları, içme suyu şebekeleri, doğal gaz boru hatları, NATO akaryakıt hatları,
ı- Maden ve petrol kanunları gereğince verilmiş arama ve işletme ruhsatları,
j- Orman kadastro çalışmalarına göre saha mülkiyetinin ve mülkiyet sınırlarının belirlenmesi, irtifak hakları,
k- 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu ve 4915 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu ile korunan sahalar,
l- Merî mevzuat çerçevesinde getirilen yasaklama ve kısıtlama hükümleri,
m- Benzeri şekillerde önceden alınmış ve kesinleşmiş diğer hüküm, karar ve yasaklamalar.

Bugüne kadar planı yapılan mesire yerlerinde en çok kıyı kenar çizgisi,I. Derece doğal sit alanı ve karayolları istimlak sınırı kavramları karşımıza çıkmaktadır.

Kıyı Kenar Çizgisi
Planı yapılan mesire yeri deniz, tabii ve suni göl ve akarsu kıyıları ile bu yerlerin etkisinde olan ve devamı niteliğinde bulunan sahil şeritlerinde bulunuyorsa, Kıyı Kenar Çizgisinin Halihazır Harita üzerine aktarılması bir sonraki aşama olan mesire yeri planı yapımı için önem taşımaktadır.

Planlama yapılırken sahil şeridinde yer alacak her türlü yapı ve tesis konusunda “Kıyı Kanunu” ve bu Kanunun uygulanmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulması zorunludur.

Karayolları İstimlak Sınırı
Karayolları kenarında yer alan sahalarda planlama çalışmalarına başlanmadan önce istimlak sınırı tespiti istenip belirlenen sınır baz alınarak planlama çalışmalarına yön verilmektedir.

Bu sahalarda 2918 sayılı “Karayolları Trafik Kanunu” ve bu kanunun 17 ve 18 inci maddelerine dayanılarak çıkarılan “Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uyulması gerekmektedir.

MADDE 18-(Değişik: 18.01.1985-KHK 245/6 md./değişik: 28.03.1985-3176/6 md.)
Belediye sınırları içindeki karayolları kenarında yapılacak veya açılacak 17 nci maddede sayılan yapı ve tesisler için;

a- Belediyelerden izin alınması,
b- (Değişik:17.10.1996-4199/8 md.) Belediyelerce bu iznin verilmesinde, trafik güvenliği bakımından bu tesisler hakkındaki Yönetmelikte belirlenen şartların yerine getirilmesini sağlamaları ve ayrıca Karayolları Genel Müdürlüğü’nün yapım ve bakımından sorumlu olduğu karayolu kenarında yapılacak ve açılacak olanların bu yollara bağlantıları için bu Genel Müdürlüğün ilgili bölge müdürlüğünden uygun görüş almaları zorunludur

İzinsiz yapılan bu gibi tesislerin yapımı ve işletilmesi yetkililerce durdurulacağı gibi,yönetmelikteki şartlar yerine getirilmeden işletme izni verilmez ve bağlantı yolu, her türlü gider sorumlulara ait olmak üzere yolun yapımı ve bakımı ile ilgili kuruluşlarca ortadan kaldırılır.

Doğal Sit Alanlarında;
728 nolu ilke kararı (Değişik; 12/3/2008 Tarih 740 Sayılı İlke Kararı) uygulanmaktadır.

Bilimsel muhafaza açısından evrensel değeri olan, ilginç özellik ve güzelliklere sahip olması ve ender bulunması nedeniyle kamu yararı açısından mutlaka korunması gerekli olan, korumaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında aynen korunacak alanlardır.

I. derece doğal sit alanlarında; ilgili ilke kararı“ 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planıveya 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı doğrultusunda hazırlanacak projesine göre ilgili koruma kurulundan izin almak koşulu ile halka açık rekreasyon amaçlı günübirlik tesisler (lokanta, büfe, kafeterya, soyunma kabinleri, wc, gezi yolu, açık otopark ve benzeri) ile alanın ve çevrenin özelliklerinden kaynaklanan faaliyetlerin korunması ve geliştirilmesi amacına yönelik yapıların (iskele, balıkçı barınağı, bekçi kulübesi ve benzeri) yapılabileceğine kurulumuzca karar verildi.” şeklindedir.

1.1.2. İklim
Meteoroloji Genel Müdürlüğü veya ilgili biriminden temin edilen meteoroloji bültenlerinden planlama sahasına en yakın meteoroloji istasyonlarından elde edilen son 10 yıllık meteoroloji verileri kullanılarak özellikle rüzgar, sıcaklık ve yağış ile ilgili değerler incelenecektir.

1.1.3. Diğer Dokümanlar
Planlama sahası ve çevresinin genel olarak tanınması, mülkiyet durumunun belirlenmesi ve planın yapılabilmesi için şu harita ve dokümanlar temin edilecektir;
a- Halihazır harita teknik şartnamesine göre yapılmış 1/1000 ölçekli ağaç rölöveli halihazır harita
b- Orman kadastro haritası,
c- 1/25.000 ölçekli orman amenajman haritası,

1.1.4. Eğim Analizi
Hali hazır Haritalar üzerinden eğim analizi yapılarak, eğim analizine uygun alanlarda yapı ve tesislerin planlaması yapılır. Bu eğim analizi paftalarına; % 0-% 20 eğimler arasındaki sahalar rekreasyonel etkinliklere elverişli sahalar olarak, % 20 den daha büyük eğimlere sahip sahalar spor ve gezinti yolları dışındaki kullanımlara uygun olmayan alanlar olarak işaretlenir.

1.2. ARAZİ ÇALIŞMASI
Büro çalışmaları bitirildikten sonra, elde edilen bilgilerle birlikte planlamayı yönlendirecek, kullanım kararlarını belirleyecek, yer seçimlerini tespit edebilecek planlamaya yönelik etüt-envanter çalışmaları yürütülecektir. Etüt-envanter çalışmalarını, alan içi veriler ve alan dışı veriler olarak iki ana başlık altında toplayabiliriz.

1.2.1. Alan içi veriler
Planlama sahası sınırları içerisindeki kaynakların etüt ve envanteridir. Burada tespit edilecek hususlar şunlardır:

a- Sahanın tabii bitki örtüsü;
a.1. Bitkitürleri, karışımları, yayıldıkları alanlar, kapalılıkları, boylanma ve gölgeleme imkanları, anıt ağaçlar, korunacak türler, endemik türler,
a.2. Orman içi açıklıklar, çimle kaplı alanlar ve bu alanların toprağı örtme şekli,sınırları,
a.3. Tehlikeli bitki türleri ve yerleri,
b- Yaban hayatı;
c- Jeolojik yapı; genel jeoloji, depremsellik, heyelan bölgeleri,
d- Jeomorfolojik özellikler; Kanyon, düden, falez, mağara, obruk, plaj, don, alçak ve yüksek yerler, meyiller,
e- Hidrojeolojik özellikler; deniz, göl, akarsu, sel deresi, yeraltı su kaynağı, taban suyu seviyesi, bataklık, su kaynağının yeri ve debisi, su analizleri termal kaynaklar,
f- Toprak; türü, derinliği, geçirgenliği, erozyon nispeti,kimyasal özellikleri,
g- Estetik kaynaklar; tabii peyzajlar, kültürel peyzajlar, renk, harmoni, doku, alan içi ve dışı manzaralar, manzara noktaları,
h- Tarihi, arkeolojik, etnografik ve mitolojik özellikler,
ı- İnsan yapısı elemanlar; yollar, patikalar, su ishale hatları, su depoları, enerji nakil hatları, kanalizasyon sistemleri, telefon hatları, bina ve tesisler, göletler, bentler, kanaletler,vb.
j- Koku ve gürültü kaynakları, yönleri, şiddetleri, çeşitleri,

1.2.2. Alan dışı veriler
a- Planlama alanının yerleşim merkezlerine uzaklığı
b- Yerleşim merkezleri ile saha arasındaki ulaşım imkanları
c- Bölgedeki ana ulaşım merkezleri
d- Yakın çevredeki arazi kullanımı
e- Bölgenin turizm potansiyeli ve ana çekim merkezleri ile turizm etkinliğini arttıran ve artırabilecek kaynaklar
f- Yakın çevredeki geleneksel mimari yapı tarzı ve kullanılan mahalli malzeme
g- Yakın çevredeki yerleşim merkezlerinde yaşayan halkın sosyo-ekonomik yapısı
h- Yakın çevrenin kirlilik durumu

1.3. BİLGİLERİN ANALİZ VE SENTEZİ
Alan içi verilerin analizleri ile önceden alınmış kararlara ait bilgiler ve eğim analizi,aynı ölçekteki haritalara aktarılarak ve daha sonra bu haritaları çakıştırarak analiz paftaları elde edilir.

Örneğin; bitki örtüsü paftasında; pikniğe ve çadırlı kamp alanına uygun yerler, oyun sahası veya spor tesislerinin kurulabileceği açıklıklar, korunması gereken türlerin bulunduğu alanlar, zehirli veya batıcı türlerin yayıldığı alanlar, rüzgar, ses veya toz perdesi olarak muhafaza edilmesi veya desteklenmesi gereken bölgeler, bitkisel restorasyon çalışması yapılması gerekli olan sahalar, vb. ayrı ayrı renkler ve çizgilerle belirtilerek işaretlenir.

Arazi ve büro çalışmaları sonucunda elde edilen analiz paftaları, arazi özelliklerine göre; sahanın korunacak, kullanılacak, restore edilecek ve kullanılamayacak alanlarını belirler. Bu safhada genel politikalar, stratejiler ve planlama esasları doğrultusunda bölgeleme çalışmasına girilir.

a- Koruma bölgesi : Her türlü kullanıma kapalı olan bu bölge rekreasyon alanı içerisindeki kaynakların veya tek tek objelerin salt koruma gayesiyle ayrıldığı araziparçalarını ihtiva eder. Bu kaynaklar, bitkiler, yabanıl hayvanlar,jeomorfolojik şekiller,hidrojeolojik özellikler ve sulak alan ekosistemi gibi doğal özellikli olabildiği gibi, tarihi,arkeolojik, etnografik, mitolojik vb. kültürel özellikli de olabilir.
-Doğal kaynakları koruma alt bölgesi,
-Kültürel kaynakları koruma alt bölgesi,
b- Tampon bölge: Sahanın dış olumsuz etkilerden korunmasını sağlayan ayrıca koruma bölgesi ile kullanma bölgesi veya rekreasyonel kullanımlar arasındaki bölge geçiş bölgesidir.

Mesire yerlerinin tamamında, yukarıda bahsedilen bölge veya alt bölgelerin hepsinin bir arada bulunması şartı yoktur. Arazi özellikleri ve planlama gayesine göre bölgeler seçilir.Koruma bölgesi olmayan bir rekreasyon sahasında sadece kullanma bölgeleri ve bunların alt bölgelerinin hepsi veya bir bölümü olabildiği gibi, koruma bölgesi olan rekreasyon sahalarında da her zaman bir tampon bölgesi olmayabilir.Bölgeleme çalışmalarında elde edilen her bir ana bölge veya alt bölge için, bu safhaya kadar elde edilen bütün bilgilerin ışığında, fonksiyon şemalarının hazırlanmasına, planın tasarımı işlemine geçilir. Ancak bu safhada kullanma bölgeleri kapasitelerinin hesaplanması ve bilinmesi zorunlu olmaktadır.Hesaplamalarda ana ilke, rekreasyon sahasını meydana getiren kaynak değerlerinin korunmasını ve devamlılığını sağlayacak ve bu değerlere en az etki edecek ölçüde kullanıma açılmasıdır. Bir başka deyişle, sahanın taşıma kapasitesi paralelinde kullanımların yoğunluğunun hesaplanması şarttır.

1.4. KAPASİTE HESAPLARI
1.4.1.Günübirlik kullanım alanlarındaki kapasite değerleri:
Kapasite değerleri, bir hektarlık günübirlik kullanım alanının, genelde 250 kişiye veya bir piknik ünitesinin 5 kişiye hizmet verdiği kabul edilerek, bir hektarlık alana 50 piknik ünitesi hesap edilecektir. Ancak doğal kaynakların özelliklerine göre hektara yoğunluğun, en az 150 kişiden en fazla 250 kişiye kadar değişen rakamlar arasından seçilebilir.

Günübirlik Kullanım Birimleri:
-Aile birimi (5 kişi) : 200
-350 m2 kullanma alanı,
-Grup birimi (20 kişi) : 800
-1.400 m2 kullanma alanı,
-Aile birimi (1 piknik ünitesi): 1 masa,
-Grup birimi (grup piknik ünitesi): 4 masa,

1.4.2. Konaklamalı Kamp Alanlarındaki Kapasite Değerleri:
Günübirlik kullanım alanlarından farklı olarak, organize kamp alanlarında kişilerin gecelemeleri söz konusu olduğu için, çevreden fazla etkilenmeyecek bir alan büyüklüğünün seçilmesi yanında, toplu kullanım birimlerinin de belirli bir artışla ele alınması esastır.

-Kamp Kullanım Birimleri;Bir organize kamp birimi (1 aile, 4 veya 5 kişi) için 100m2 kullanım sahası,
-Çadırlı kamp birimi
-Karavan kamp veya motorhom kamp birimi
-Bungalov(kır evi)

1.5.MESİRE YERLERİNDE BULUNABİLECEK TESİSLER
Mesire yerlerinde alanların kullanım özelliğine ve sahanın ziyaretçi potansiyeline göre aşağıda açıklanan tesislerden uygun olanları planlanmalıdır. Başbakanlığın 2006/18 sayılı genelgesi uyarınca planlanan yapı ve tesislerin özürlülerin kullanımına uygun duruma getirilmesi amacı ile özürlü hacimleri yer almalıdır.

1.5.1. A Tipi Orman İçi Dinlenme Yeri

  • Giriş kontrol ünitesi
  • Personel binası
  • İdare binası
  • Bekçi evi
  • Depo
  • Kır lokantası
  • Kır kahvesi
  • Kır kütüphanesi
  • Alışveriş ünitesi
  • Yöresel ürünler satış yeri
  • Büfe
  • Spor tesisleri destek binası
  • Paintball alanı
  • Bisiklet parkuru
  • Mini golf alanı
  • Çadırlı kamp ünitesi
  • Motorhom ve karavan ünitesi
  • Kır evi (Bungalov)
  • Amfi tiyatro
  • Manzara seyir terası
  • Kameriye
  • Yağmur barınağı
  • Pergola
  • Otopark
  • Yaya gezinti yolu
  • Patika
  • Araç yolu
  • Tuvalet
  • Çeşme
  • Bulaşık yıkama yeri
  • Sıhhi Tesis Kompleksi
  • Çocuk oyun alanı
  • Mini spor alanları
  • Serbest oyun alanı
  • Piknik üniteleri
  • Su deposu
  • Ocak
  • Soyunma kabini
  • Duş
  • Doğal ve yapay su göletleri

1.5.2. B Tipi Orman İçi Dinlenme Yeri ve Kent Ormanı

  • Giriş kontrol ünitesi
  • Personel binası
  • İdare binası
  • Bekçi evi
  • Depo
  • Kır lokantası
  • Kır kahvesi
  • Yöresel ürünler satış yeri
  • Büfe
  • Spor tesisleri destek binası
  • Paintball alanı
  • Bisiklet parkuru
  • Mini golf alanı
  • Amfi tiyatro
  • Manzara seyir terası
  • Kameriye
  • Yağmur barınağı
  • Pergola
  • Otopark
  • Yaya gezinti yolu
  • Araç yolu
  • Tuvalet
  • Çeşme
  • Bulaşık yıkama yeri
  • Çocuk oyun alanı
  • Mini spor alanı
  • Serbest oyun alanı
  • Piknik ünitesi
  • Su deposu
  • Ocak
  • Soyunma kabini
  • Duş

2.MESİRE YERİNİN PLANLANMASI

2.1 Halihazır Harita ve Ağaç Rölevesi
Mesire yerlerinin planlarının yapılmasında amaç, rekreasyonel kaynakların ve rekreasyonel faaliyetlerin devamlılığının sağlanmasıdır.Planlar alanın güncel durumunu yansıtan onaylı ve tercihen ağaç röleveli halihazır haritalar üzerine çizilmelidir.

3194 sayılı İmar Kanunu madde 7/a’ya göre; “halihazır haritası bulunmayan yerleşim yerlerinin halihazır haritası belediyeler veya valiliklerce yapılır veya yaptırılır.” hükmünden anlaşılacağı üzere, halihazır haritaların tasdik mercii belediyeler veya valilikler dir. Ayrıca:

Eşyükselti eğrisi çizimi için ölçülmesi gerekli detay noktaları 1 hektarlık alana uygun dağılımda en az 25 tane düşecek sıklıkta olmalıdır. Eşyükselti eğrileri 1m. isteğe bağlı olarak 0.5 m’de bir geçirilmelidir.

Arazinin topografik durumunun belirlenmesi için lüzumlu desen ve karekteristik noktalar ölçülmelidir.Yollar, patikalar, dere yatakları, şevler, kayalıklar, enerji nakil hatları,telefon hatları, su toplama çizgileri ve arazi eğiminin fazla olduğu veya sık değiştiği bölümler için gerekli nokta ölçümleri yapılacak ve harita üzerinde gösterilecektir.Ağaçlık alanlar ile az ağaçlıklı ve açık alan sınırları işaretlenecektir ;

Sık ağaçlık alanların dış sınırları,

Seyrek ağaçlıklı alanlarda, göğüs çapı (1.30) 20 cm’nin üzerinde olan her ağaç noktasal olarak,

Yaklaşık 200 m2 veya daha büyük açıklık alanların sınırları harita üzerine işlenecektir.

Onaylanan halihazır harita’daki saha sınırı ve alan büyüklüğünün kuruluş raporunda belirtilen saha sınırı ve alan büyüklüğüyle örtüşmemesi gibi konularda sorun yaşanmaması için, İşletme Müdürlüklerince gerekli kontroller yapılarak olumsuzluklar giderilecek,planlama çalışmalarına bu safhadan sonra başlanılacaktır.

Mesire Yeri Planı, onaylı halihazır harita üzerine Mesire Yerleri Teknik İzahnamesine uygun olarak düzenlenecektir.

Planlama sahası üzerinde sit ilke kararları, Kıyı Kanunu,Çevre Kanunu,Kara Avcılığı Kanunu, Turizm Merkezi, Karayolları İstimlak Sınırı vb. yasal kısıtlar var ise bu konuda ilgili kurumlarla resmi yazışmalar yapılıp sonuçlandırılacak ve planlama çalışmalarına bu doğrultuda yön verilecektir.

Plan yapımı safhasında, planlama işini üstlenen firma tarafından taslak çalışma yapılacaktır. Bu süreçte arazi çalışmaları Bölge Müdürlüğü teknik elemanları ile planı yapan firma elemanlarının katılımı ile yapılacaktır.

Planlar ve plan raporları taslak aşamasında iken, İşletme Müdürlüklerince gerekli kontroller/düzeltmeler yapıldıktan sonra, incelenmek üzere Bölge Müdürlüğüne gönderilecektir.

MESİRE YERİ PLANI YAPILIRKEN
Kullanım bölgeleri ve her bir bölge ile alt bölgelerin kapasiteleri tayin ve tespit edildikten sonra, gelişme planı hazırlanması için, ana sirkülasyon şemaları, ilişki diyagramlarının hazırlanmasına geçilir. Burada önemli olan, her bir kullanım bölge veya alt bölgesinin kendisiyle ilişkili veya direkt etkili bölümlerle tam bir uyum içerisinde olmasını sağlayacak en etkili fonksiyonların tespiti ve mekansal boyutta yerini almasının yöntem ve metodunun bulunmasıdır. İlişki diyagramları sadece birer şemadır. Ancak, tasarlanan her alternatif şemanın işlevsel açıdan olumlu ve olumsuz yönleri tartışılmalı ve en işlevsel olanının arazideki konumu ortaya çıkarılmalıdır. Plancı bu safhada arazi özellikleri ile ilişki şemalarının çakıştırılmasını çözümlemek durumundadır.

3. FİZİKİ PLAN
Planlama çalışmasına geçilmeden önce aşağıda sayılan analizlerin yapılması gerekmektedir.

-Eğim analizleri,
-Bitki örtüsü analizleri,
-İklim analizleri,
-Yasal sınırlayıcıların fiziki plana aktarılması,
-Kullanıma uygun alanların belirlenmesi,
-Kullanım kapasitelerinin belirlenmesi,
-Belirlenen kapasiteye göre alanda yer alacak altyapı ve üstyapı tesislerinin belirlenmesi işlemleri yapılır.

Belirlenen kapasitelere göre, tüm saha için 1/1000 ölçekli onaylı halihazır harita üzerinde alternatif plan eskizleri hazırlanacaktır. Alternatif plan eskizleri yüklenici tarafından idareye sunulacak ve düzeltmeler yapıldıktan sonra Şube Müdürlüğünce uygun görülen plan, Bölge Müdürlüğünce imzalanarak onaylanmak üzere Genel Müdürlüğe gönderilecektir.