ORMAN YOLLARI 

Ormancılık faaliyetlerinin ana amacı “Sürdürülebilir Orman Yönetimi”ni sağlamak olarak ifade edilebilir. Orman yolları faaliyetleri; bu ana amacın gerçekleştirilebilmesi için gerekli ulaşım alt yapı hizmetlerini içermektedir. Bu nedenle orman yolları faaliyetlerinin “Sürdürülebilir Orman Yönetimi”nin gerçekleştirilmesini sağlayacak ve “Sürdürülebilir Orman Yönetimi” prensiplerine uygun şekilde yürütülmesi gerekmektedir.

SÜRDÜRÜLEBİLİR ORMAN YÖNETİMİ : 

“Ormanların ve orman alanlarının yerel, ulusal ve global düzeylerde, biyolojik çeşitliliğini, prodüktivitesini, kendini yenileme (gençleşme) kabiliyetini ve yaşama enerjisini, şimdi ve gelecekte, ekolojik, ekonomik ve sosyal fonksiyonlarını yerine getirebilme potansiyelini koruyacak ve diğer ekosistemlere zarar vermeyecek bir şekilde ve derecede kullanılması ve düzenlenmesi “ olarak tanımlanmaktadır.

ORMAN YOLLARI PLANLAMASI

Orman Yolları Planlama çalışmalarında; 

Planlanan yolların orman ekosistemi üzerindeki menfi tesirinin asgari düzeyde tutulması ve meydana gelen menfi tesirin, planlama neticesi yapılacak yoldan “Sürdürülebilir Orman Yönetimi” için elde edilecek fayda ile mukayese edildiğinde, kabul edilebilir sınırlar içinde olması ANA PRENSİP olarak alınmak zorundadır. Orman yolları planlama kriterleri 292 Sayılı Tebliğ’de belirtilmiştir, ancak aşağıda belirtilen esaslar da dikkate alınmalıdır.

I-PLANLAMA ESASLARI;

1-Üretim ormanlarında;

Primer transportun sırttan dereye doğru yapılması halinde Ana prensip olarak Planlama dereden sırta doğru yapılmalıdır. Dere yolları esas alınmalı, yamaç uzunluğuna göre yamaç yolları planlanmalıdır.

Mekanizasyon uygulanacak yerlerde, dereden sırta doğru primer transport yapılması halinde, sırt ve yamaç yolları öncelikli olarak tercih edilerek dere yollarından vazgeçilmelidir.

2-Ağaçlandırma sahalarında;

Ana prensip olarak Planlama sırttan dereye doğru yapılmalıdır. Sırt yollar bilahare Yangın Emniyet yolu olarak da kullanılmalıdır. Ağaçlandırma gayesine göre planlama şekillerinde değişiklikler yapılmalıdır.

2.1-Üretim amaçlı ağaçlandırma sahalarında;

Sırt ve yamaç yolları ile birlikte dere yolları da planlanmalı ancak dere yollarının inşaatları son döneme bırakılıp, üretim faaliyetleri başlamadan bir yıl önce yapılmalıdır.

2.2-Hidrolojik amaçlı ağaçlandırma sahalarında;

Yalnızca sırt yolları ile yetinilmeli, tesisin yapılabilmesi için geçici yamaç yolları yapılmalı, bilahare tesis tamamlandıktan sonra bu geçici yollar da ağaçlandırılarak tamamen korumaya yönelik sırt yolları hariç, tüm saha masif bir orman örtüsü ile kaplanmalıdır.

2.3-Yeşil Kuşak tesisi amaçlı sahalarda;

Yeşil kuşağı sınırlayacak şekilde planlama yapılarak, gerek sosyal baskı ile olabilecek kayıplar önlenmeli, gerekse dışarıdan gelecek harici tehlikeler, özellikle yangın tehlikesi bertaraf edilmelidir. Bu sahaların genişliği ve topografik yapısı göz önüne alınarak iç taksimat yolları ve sırtlarda yangın emniyet yolu planlanabilir.

3-Milli Park ormanlarında; 

Milli Parklar değişik ve önemli değerler topluluğudur. Milli Parka gelen ziyaretçilerin bu değerlerin hepsini görebilmesi ve bunları sindirerek yaşayabilmesi için; bu alanlardaki planlamalarda, yüksek standartlı yollar yerine, doğayı en az etkileyecek basit yollar yapılması, düşük süratle gidilebilecek dolambaçlı yollar ile ziyaretçiyi sahada daha fazla tutacak yollar planlanması daha uygun olacaktır.

Bu yollar arazi yapısına uygun olarak planlanmalı, yol planlaması sırasında asgari kazı olacak şekilde iniş ve çıkışlara müsaade edilmeli, yollar kesinlikle dozer ile yapılmayıp, ekskavatörler ile yapılmalı hatta el ile yol yapmaya bile müsaade edilmelidir. Araç yolları haricinde el ile yapılacak gezi patikaları da belli bir plana bağlanmalı, icap ettiği takdirde bisiklet ve hayvanla dolaşmak için de güzergahlar tespit edilip, bu yollar da plana alınmalıdır Milli Park ormanlarında Yangın Emniyet Yolu asgari düzeyde yapılmalı veya hiç yapılmamalı, diğer koruma tedbirleri ön plana çıkarılmalı, yangın gözetleme ve yangın mücadele ekipleri ile sahaya tam hakimiyet sağlanmalıdır. Çok kritik sahalarda su şebekesi kurularak yangın muslukları vasıtası ile yangınlara anında su ile müdahale imkanı getirilmelidir.

4-Muhafaza ormanlarında;

Tamamen korumaya yönelik yollar planlanmalı, bu yolların planlanmasında topografik yapı göz önüne alınarak en az tahribatla yapılacak yollar tercih edilmeli, iniş ve çıkış meyillerine elastikiyet getirilmelidir.

ORMAN YOLLARININ SINIFLANDIRILMASI 

 Vadi                      A Tipi                 Diğer Orman Yolları

 Yamaç                   Tali A,B

 Sırt                        Traktör yolu

 Sürütme yolu

 Kablo çekim yolları

Türkiye’de orman yollarının uygulamadaki tipleri 

 Ormanların işletmeye açılması ve orman ürünlerinin nakliyatının gerçekleştirilmesinde genellikle 4 tip yol söz konusudur. Bunlar;

– İrtibat yolları

– Ana orman yolları

– Tali orman yolları

– Traktör yolları,

olarak sıralanabilir.

1. İrtibat yolları

Bu yollarının genişlikleri, eğimleri ve diğer özellikleri genellikle yolun bulunduğu yerin özelliklerine göre değişir. Standartlarını yolun önemi ve orman işletmesinin ekonomik yapısı teşkil ederse de, genel olarak standartları diğer orman yol standartları ile uyum içinde olmalıdır. Bu yolların amacı, isminden de anlaşılacağı gibi ormanı kaplayan yol şebekesi ile ülke ulaşım şebekesi arasında bir bağlantı sağlamaktır. Çoğu kez genel yollarla ana orman yolları arasında bağlantı kuran bu yollar orman alanı dışında genellikle bir mera ya da tarım arazisi içinde seyreder. Dolayısıyla bu yollar orman yol şebekesi kapsamına girmez ve orman yol yoğunluğu hesabında da dikkate alınmaz.

2. Ana orman yolları

 Platform genişliği 7 m ve hendek genişliği 1 m olup toplam genişliği 8 m olan, ana dereleri izleyen yollardır. Bu genişlikte yol yapılabilmesi için o yol üzerinde bir yılda taşınacak emval miktarının 50.000 m³’den fazla olması ve Orman Genel Müdürlüğünden özel izin alınması gerekmektedir. Bu tip yolların tamamı 6 m genişliğinde üst yapı malzemesi ile kaplanmalı ve minimal kurp yarı çapı 50 m maksimum eğim %8 olmalıdır

3. Tali orman yolları

A tipi orman yolları

Platform genişliği 6 m ve hendek genişliği 1 m olup toplam genişliği 7 m olan ana dere yollarıdır. Bu genişlikte yol yapılabilmesi için o yol üzerinde bir yılda taşınacak emval miktarının 25.000 – 50.000 m³ arasında olması ve Orman Genel Müdürlüğünden özel izin alınması gerekmektedir. Bu tip yolların tamamı 5 m genişlikte üst yapı malzemesi ile kaplanmalı, minimum kurp yarı çapı 35 m ve maksimum eğim %10 olmalıdır. (202 sayılı Tebliğ)

B tipi orman yolları

Platform genişliği 4 m ve hendek genişliği 1 m olup toplam genişliği 5 m olan dere ve yamaç yollarıdır. Bu yollar üzerinde 1 yılda taşınacak orman emvali 25.000 m³’ten azdır.Üretim ve taşıma mevsimi; nakledilecek emvalin cinsi, arazi yapısı gibi faktörler dikkate alınarak bu tip yolların tamamı 3 m genişliğinde üst yapı malzemesi ile kaplanmalı, minimum kurp yarı çapı 20 m ve maksimum eğim %12 olmalıdır (Şekil 2.3). Arazinin eğimi %75’in üzerinde, saf ve sert kaya olması halinde yol platformu 3 m, hendek genişliği ise 0,5 m olmalıdır.

4. Traktör yolları

Mekanizasyon uygulaması henüz başlamayan üretim alanlarında sürütülerek dere içlerinde belirli bir rampada toplanan emvalin, mevcut yollara sürütülmesinin olanaksız olması halinde, sadece sürütülen bu emvali almak amacıyla yapılan geçici yollara traktör yolları denir. Traktör yollarında iniş aşağı taşınmada maksimum eğim %18, yokuş yukarı taşımada maksimum eğim %12 olmalıdır. Traktör yollarının genişliği 3,5 m olmalı ve yol platformu dere tarafına %2-3 eğimli olmalıdır. Bu yollar her defasında 1 km’ den daha uzun olmamalı, minimum kurp yarı çapı 8 m olmalı ve hiçbir şekilde üst yapı içermemelidir.